KRİPTO PARA AĞLARINI KİM KONTROL EDİYOR?
Kimsenin internete sahip olamayacağı gibi hiç kimse de kripto para ağına sahip değildir. Üretilen ve transfer edilen tüm kripto paraların kaydı blok zinciri adı verilen halka açık bir listeye kaydedilir ve kripto para madencileri ve kullanıcıları tarafından kontrol edilir. Bu verilerin sahibi ve merkezi bir otoritesi olmadan saklandığı anlamına gelir. Hükümet veya bankalar tarafından kontrol edilmez, hesaplara erişilemez, hesaplar dondurulamaz veya el konulamaz.
Kripto para borsaları tamamen dijitaldir ve herhangi bir sanal sistemde olduğu gibi bilgisayar korsanları, kötü amaçlı yazılımlar ve operasyonel aksaklıklar nedeniyle risk altındadır. Hesabınızın bilgisayar korsanları tarafından ele geçirilmesine karşılık hiçbir sigortanız bulunmamaktadır. Bir kullanıcı cüzdanını kaybettiğinde, kripto paralar blok zincirinde sonsuza kadar hareketsiz kalır çünkü kimsenin tekrar harcanmasına izin verecek özel anahtarları bulması mümkün değildir.
Kripto para borsası nasıl çalışır?
Kripto para borsaları, reel para birimleri veya kripto para birimi ile kripto para alış veya satış işlemleri yapabildiğiniz aracı kuruluşlarıdır. Nakit para varlığınızı bu kuruluşlar üzerinden istediğiniz kripto para birimine çevirebilir, kripto para varlığınızı farklı bir kripto para birimine veya reel para birimine çevirebilirsiniz. Yatırılan paralar aracı kurumun banka hesabında toplanıyor. İşte bu nokta bazı tehlikeleri de beraberinde getiriyor. Günümüzde birçok borsanın cüzdan özel anahtarı kullanıcıyla paylaşmaması nedeniyle bu hesaplara yatırılan fiziki ya da kripto paralar aracı kuruluşun inisiyatifine bırakılmış oluyor. Sizin borsadaki hesabınızda gördüğümüz miktar sadece sayıdan ibarettir. Kripto paranızı çekmediğimiz sürece, kontrol sizde değil borsadadır yani borsaya aittir ve borsa tarafından blok zincirde kullanılabilir. Siz “Siz” olun! asla borsayı bir cüzdan gibi kullanmayın. Başka bir değişle, herhangi bir borsada para bırakmak her zaman iyi bir fikir değildir.
İşlemlerin çok daha hızlı, olması ve komisyon ücreti olmaması nedeniyle kripto paraların, geleceğin para birimi olacağına inanan birçok insan var. Hatta dünyanın en zengin insanları ve şirketleri de bunu desteklemektedir.
Kripto para borsaları hesaplarındaki nakit paraların tamamını saklamazlar, piyasaya sürerler ve paralarını katlamaya çalışırlar. Eğer herkes aynı anda tüm paralarını geri isterse sistem çökecektir.
Bitcoin’in piyasaya sürülmesinden bu yana geçen yıllarda, madenciler ve geliştiricilerden oluşan gruplar arasındaki anlaşmazlıkların kripto para birimi topluluğunun büyük ölçekli bölünmeler olduğunu gördük. Bu işlem “çatallanma” olarak bilinir ve yeni bir adla yeni bir kripto para türü yaratılmasıyla sonuçlanır. Bu noktada hangi kripto para birimini veya borsasını kullanmak istediğiniz size kalmış. Ancak kripto paralarınızın güvenliği için tercih edeceğiniz kripto para borsasını iyi araştırmanız gerekiyor.
En çok tercih edilen kripto paralar hangileri?
5000’e yakın kripto para birimi mevcut. Bunlardan en popüler olanlar şöyle; Bitcoin, Dogicoin, Ethereum, Litecoin, Cardano, Polkadot, Bitcoin Cash, Stellar, Chainlink, Binance Coin, Tether, Monero, XPR vb.
Kripto Para Yatırımıyla İlişkili Riskler neler?
Kripto paralar muhtemelen yapabileceğiniz en yüksek riskli ve en yüksek getirili yatırım olarak görülmektedir. Ancak uzun vadeli bir geçmişi veya onu destekleyecek güvenilirlik geçmişi olmadığından Kripto para satın almanın ve kullanmanın birçok doğal risk taşıdığı anlamına gelir.
Herhangi bir yatırımda olduğu gibi, kripto para fiyatları da dalgalanabilir. Bir kripto paranın fiyatı arz ve talep tarafından belirlenir. Talep arttığında, fiyat yükselir ve talep düştüğünde fiyat düşer. Kripto para piyasasındaki yükseliş ve düşüşleri dönemleri Ayı Piyasası ve Boğa Piyasası olarak tanımlanır. Boğa piyasası (bullish market), piyasanın yükseliş trendinde olduğunu yani yatırımcıların alıma geçeceği dönemdir. Ayı piyasası (bearish market) ise piyasa aşağı yönlü düşüş trendindedir yani yatırımcıların satışa geçeceği dönemdir.
Kripto paralar hala nispeten küçük bir pazar olduğu için, piyasa fiyatını yukarı veya aşağı hareket ettirmek önemli miktarda para gerektirmez ve bu nedenle bir fiyatlar hala çok değişken. Öyleyse, koyduğunuz parayı kaybetmeyi göze alamıyorsanız, o zaman ona yatırım yapmayın. Bu, diğer tüm yatırım araçları içinde geçerlidir. Yatırımlar hakkında piyasa bilgisi olmadan herhangi bir yatırım yaparsanız maalesef ki başarısız sonuç almanız oldukça yüksek olmaktadır. Siz eğer bu işe yatırım yapacaksanız piyasayı iyi takip etmelisiniz.
Eğer Kripto para borsasında yeniyseniz; işlem yapmaya başlamadan önce nasıl işlem yapıldığını bilmeniz gerekir. Kendinizi ortaya çıkan dalgalanmalar hakkında doğru yorum yapabilme yeteneğine sahip görüyorsanız, hazırsınız demektir. Yıllar boyunca uğraştığınız birikimlerin bir anda kaybolmasına izin vermeyin. Yatırımlarınızda zihinsel olarak hazırlıklı olmalısınız ve geri çekilme pozisyonunuzun olması gerekir. Sabır ve ayrıntılı analiz önemlidir ancak analitik süreç tamamlandıktan sonra harekete geçmeniz gerekir. Hareketsizlik, aceleci davranmak kadar kötüdür. Ayrıca panik mantıksız kararlar vermenize de neden olabilir. Önemli olan paniği kontrol etmenizdir. Sakin olmak başarılı olmada büyük rol oynuyor.
Kripto paralar kitlesel olarak benimsenirse, sistem ulusların egemen fiat para birimlerini aşabilir. Yada daha az insan bu para birimlarini kullanırsa, bu dijital birimler değer kaybedebilir ve değersiz hale gelebilir.
pump-and-dump scam nedir?
Pump, yüksek miktarlarda alım yaparak kripto para birimi fiyatının yukarı yönlü hareket etmesidir. Dump, fiyatın zirve yaptığı noktadan kripto paraların yüksek fiyattan satılmasıdır.
Kripto Para Dolandırıcılığı! Ne Ola ki?
Kripto varlıklarla saadet zinciri kurup dolandırıcılık yapan birçok örneğe rastlıyoruz. Çünkü, kuşkusuz yatırımcıları dolandırmanın en kolay yollarından birinin bu olması. 2019 kripto para borsası dolandırıcılığının çıkış yılı olduğu söylenir ancak öncesinde de birçok dolandırıcılık haberleri ile karşılaşıldı. Hatta bununla ilgili yatırımcıları uyarıp bu tür dolandırıcılıklardan korunmaları için bir uyarı belgesi yayınlamıştı. Ancak kimse bundan ders almadı.
Kripto paraların ülkemizde yasal bir dayanağı bulunmamaktadır ve bu kapsamda gerçekleştirilen işlemler herhangi bir resmi otoritenin güvencesi altında değildir. Kripto varlıklar ve bu varlıkların el değiştirdiği platformlar SPK yetki alanına girmemektedir. Mevcut düzenlemelere göre kripto para borsaları ve bunların müşterileri ile imzaladıkları sözleşmeleri SPK tarafından incelenemiyor.
Kripto paralar, devlet para birimine rakiptir ve karaborsa işlemleri, kara para aklama, yasa dışı faaliyetler veya vergi kaçakçılığı için kullanılabilir. Suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine dair tedbirler kapsamında kripto para borsaları Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) denetimi kapsamına dahil edildi ve Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kripto para platformları tutar gözetmeksizin şüpheli gördükleri işlemleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirecek. Kamu kurumlarının istediği tüm belgeleri vermek zorunda olacak. Her işlem sırasında ayrıntılı kimlik tespiti yapacak ve teknolojik risklere karşı tedbir alacak.
Kripto borsaları genelde güven kazanmak için kripto para ile ilgili konularda kitap, makale vb. yayınlar ile saygın ve meşru bir kuruluş imajı çiziyor ve reklamlarda ünlü isimler kullanarak ve basında kendi haberlerini yaptırarak piyasada güvenilirlik ölçüsü oluşturuyorlar.
Şimdiye kadar yaşanan olaylarda, kullanıcılar varlıklarını kripto borsa şirketlerine yatırıyor sonra, şirketler hizmeti durduruyor, şirketi kapatıyor ve kaçıyor. Şu anda bu durum hiç yabancı gelmiyor değil mi? Uluslararası birçok dolandırıcılık vakası meydana geldi ancak bu ülkemizde yeterinde haberleşmedi.
2013 yılında FBI tarafından bir yasadışı pazar yeri olan Silk Road ‘un faaliyetlerine son vererek Bitcoin cüzdanlarına da el koydu. Bu cüzdanlarda yaklaşık 144,000 BTC olduğu belirtilmiştir. (Yaklaşık 8 milyar Dolar). Ayrıca 2020 yılında kimliğini açıklamadığı “Individual X” rumuzlu gizemli kişinin 70.000 BTC’sine el koyduğunu açıkladı. Gizemli kişilerin Silk Road davasından para çaldığı ve eski ABD Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi ajanı Carl Force ve eski Gizli Servis ajanı Shaun Bridges’in olduğu iddia edildi.
Aralık 2013’te kurulan MyBigCoin.com en az 28 yatırımcıyı $6 milyon dolandırdı. Sahte bitcoin satan bir saadet zinciri olduğu ortaya çıktı.
Bilgisayar korsanları, 2014 yılında Japonya’da bir Bitcoin borsalarını hedef alarak, binlerce hesaba ve dijital cüzdana erişim sağladı ve borsasından milyonlarca dolarlık Bitcoin çaldı.
Bitcoin Savings and Trust şirketi sahte yatırımlar yarattığı ve yatırımcıları dolandırmak için bir saadet zinciri kurduğu için 2014 yılında $40,7 milyon para cezasına çarptırıldı. Yatırımcıları haftalık% 7 faiz vaadiyle dolandırdı.
2015 yılında OneCoin adlı para birimi çıktı ve Bitcoin’den daha iyi olduğu iddia edildi. 2 yıl sonra kripto para birimi şirketinin hiç bir blok zinciri teknolojisi olmadığı ve dolandırıcı olduğu anlaşıldı.
2017’de Merkezi Las Vegas’ta bulunan bir kripto para birimi madencilik şirketi olan Mining Max, 54 ülkede 18.000 yatırımcıdan 250 milyon doları zimmetine geçirmekle suçlandı. 1990’larda popüler olan Koreli şarkıcı Park Jung-woon da şüpheliler arasındaydı.
2017 ICO’larının (kripto para jetonu) yaklaşık% 80’inin dolandırıcılık olduğunu ortaya çıktı. Pincoin and iFan, Plexcoin, Bitcard, Opair and Ebitz, Benebit, Bitconnect, Confido, REcoin and DRC, Ponzicoin, Karbon $687,4 milyon dolandırdı.
2017’de Mybtgwallet.com, yatırımcıların özel anahtarlarını paylaşmalarını sağlamak için yasal bir web sitesindeki (Bitcoin Gold) bağlantılarını kullandığı ve $3,2 milyon dolandırıcılık yaptı.
2017 yılında BitKRX, KRX – Kore Borsası adının bir kısmını aldı ve saygın ve meşru bir kripto para birimi borsası gibi görünerek insanları paralarını dolandırdı.
2018 yılında Hong Kong’da kayıtlı ancak hintli bir şirket olan Amaze Mining And Blockchain Research Ltd adı altında AmazeMiners, GB Miners, GainBitcoin ve CoinBank gibi bir çok kripto şirketi ile piyasada güvenilirlik kazandı ancak, dolandırıcı yüzü kısa sürede ortaya çıktı.
Kanada’lı uluslararası bir şirket olan QuadrigaCX’da 2019’da battı ve 215 milyon dolardan fazla kayıpla sonuçlandı.Onunda bir “dolandırıcılık” ve saadet zinciri olduğu anlaşıldı. QuadrigaCX’in kurucusu Gerald Cotten’ın ani ölümü çok düşündürücüydü. Eski kullanıcılarını cezbetmeye çalışan, artık feshedilmiş QuadrigaCX dijital para borsasını taklit eden sahte bir web sitesi açıldı ama oda kapatıldı.
Hindistan’da bir çok kripto para dolandırıcılığı yaşandı. Kara para aklama iddiasıyla 2019’da Gujurat kripto para borsası hakkında soruşturma açıldı. Hindistan polisi, Long Reach Global, Long Reach Technologies ve Morris Trading Solutions adlı şirketlerin MorisCoin adı verilen yeni kripto para birimine yatırım yapmak için $2,3 milyon topladıgını tespit etti ve yetkililerini tutukladı. Bir diğer olay 2020 yılında Pluto Exchange Hindistan’ın ilk mobil uygulamasıydı ve aynı yöntem ile para topladığını ve sonrasında merkezini Hindistan’dan Dubai ye taşıdığıydı.
2020’de PlusToken, kripto para borsası ve cüzdanı olarak Güney Kore, Çin, Kamboçya, Malezya, Vanuatu ve Vietnam da hizmet veren bir saadet zinciriydi. Yatırımcıları hızlı ve garantili getiri vaatleriyle cezbetti.
En son ülkemizde yaşanan olayın önceki dolandırıcılık hikayelerinden pek farkı yok aslında. 2019 yılında kurulan Thodex kendini globale açılan ilk yerli kripto para borsası olarak lansman ediyordu. Çok iyi reklam yaptı. Ünlülerle, siyasilerle ve bankalar ile görüşmeler yapıyor ve basında çokça yer alıyordu. 19 Nisan 2021’e kadar her şey yolundaydı.
Bir anda şirket bir açıklama yaptı ve borsanın bir süre teknik bir “arıza” dan dolayı Dogecoin adı verilen kripto paralarla işlem yapılamayacağı duyurdu. 22 Nisan’da Thodex Twitter hesabından siber saldırı nedeniyle geçici süre tüm işlemlere kapatıldığı açıklandı. Nerdeyse Türkiye’nin gündem olmuştu. Başsavcılık, konuyla ilgili soruşturma başlattı ve 23 Nisan itibariyle de 62 kişi gözaltına alındı ve Thodex “CEO” Faruk Fatih Özer hakkında kırmızı bülten çıkarıldı. Arnavukluğun Tiran şehrinde olduğu düşünülüyor ama kim bilir nerde?
Faruk Fatih Özer’in 20 Eylül 2017 tarihinde Koineks Teknoloji AŞ şirketini kurduğunu görüyoruz. Kayıtlarda Merkez şirket adresi Mahallesi Akar Caddesi, İ Towers Residans Apt. No: 3/60 olarak görünüyor. Sonra bu şirket 13 Şubat 2019 tarihinde ise şirket Tekkealtı Sokak, Nuri Bey Apartmanı No:4/16 Kadıköy adresine taşınmış.
Ayrıca 22 mayıs 2018 yılında Koineks INC adında Delaware eyaletinde bir şirket kurmuş ve 12 haziran 2018’de şirketin adının Thodex INC olarak değiştirmiş. Şirket, 55 E. Loockerman St, Suite 120 Dover,Delaware 19901 USA adresine kayıtlı ancak sembolik bir adres olduğu anlaşılıyor.
Faruk Fatih Özer, Hoppara Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri Anonim AŞ. ticari ünvanıyla 28 Eylül 2020 tarihinde Merdivenköy Mah. Bora Sok. Nidakule Göztepe No1 – 3/58 adresinde ayrı bir şirket kurmuş. Bu şirketin diğer ortağının MHP Kocaeli Milletvekili Saffet Sancaklı’nın oğlu Mert Sancaklı ortaya çıktı.
Bu bilgiler aslında Faruk Fatih Özer’in bu işleri planlamasının 2017’ye uzandığını gösteriyor.
Birde 40 kişiyi 30 milyon lira dolandırdığı iddia edilen ‘Bitcoin Safiye’ vakası vardı dimi?
Bircoin Nedir?
Kripto para, sanal para veya dijital para olarak tanımlanan Bitcoin, gerçekte fiziksel olarak var olmayan, bilgisayar ortamında oluşturulmuş şifreli dosyalardır ve ‘dijital cüzdan’ uygulamasında saklanıyor. Cüzdanlar, sahibinin kendi varlıklarına erişebileceği özel anahtarlara sahiptir. Bu anahtarlar, matematiksel şifreleme algoritmasıyla birbirine bağlanan uzun sayı ve harf dizileridir. Açık anahtarlar Bitcoin gönderim için adres görevi görüyor (Banka hesap numarası gibi düşünebilirsiniz). Özel anahtarlar ise çok gizlidir ve gönderimi yetkilendirmek için kullanılıyor. (PIN kodu gibi düşünebilirsiniz). Özel anahtarınızın hackerlar tarafından ele geçirilmesi yada kaybettiğiniz zaman hesabınızı geriye almak mümkün değildir.
Cüzdanınızda gördüğünüz Bitcoin miktarı, kontrol edebildiğiniz sahiplik hakkıdır. Her sahip parayı bir sonrakine gönderirken kendi dijital imzasıyla bir önceki işlemin özetini (hash) ve bir sonraki sahibin açık anahtarını imzalar ve bu imzayı paranın sonuna ekler. Ödeme alan sahiplik zincirini doğrulamak için imzaları doğrulayabilir.
Bitcoin’i kim yarattı?
Bitcoin’i kimin icat ettiği kesin olarak bilinmiyor. Bitcoin.org alan adı 2008 yılında tescil edilmiştir ve “WhoisGuard” korumalıdır, yani onu kaydeden kişinin kimliği halka açık bilgi değildir.
Kriptografik (şifreleme) para birimi kavramının çıkışı 1983 kadar uzanır. Ancak ilk Bitcoin tanımı ve konsepti 2009’da Satoshi Nakamoto takma adlı bir kişi veya grup tarafından duyurulmuştu ve sonrasında orijinal Bitcoin yazılımını piyasaya sürdüler. Bitcoin’in atası olarak bilinen Satoshi 2011’de kendisi hakkında pek bilgi vermeden ortadan kayboldu ve paradan sözleşmelere kadar her şeyin geleceğini şekillendirmeyi vaat eden bir teknoloji bıraktı. Satoshi’nin arkasındaki gerçek kimlik (veya kimlikler) hala belirsizliğini koruyor.
Bitcoin nasıl üretilir ve kazanılır?
Bitcoin madenciliği, Bitcoinlerin dolaşıma girdiği süreçtir. ağ üzerindeki işlem kayıtlarını doğrulamak ve onaylamak ve aynı zamanda dolaşıma yeni Bitcoinleri çıkarmak için SHA-256 hashing fonksiyonuna dayalı bir PoW algoritması kullanır. Madenciler işlemleri doğrulamanın ve kaydetmenin karşılığı olarak, çözülen her blok için ödül Bitcoin alırlar. Madencilik son derece rekabetçi bir oyundur. Bitcoin ağında 10.000’den fazla operasyonel tam düğüm (full bode) olduğu tahmin ediyor ve bu sayı artıyor. Madenciliğinin% 65’inin Çin’de yapıldığına inanılıyor.
Bitcoin madenciliği kesinlikle mükemmel değildir. Bitcoin madenciliği için Uygulamaya Özel Tümleşik Devreler (ASIC) adı verilen bazı bilgisayar çipleri ve Grafik İşleme Birimleri (GPU’lar) gibi gelişmiş donanımlar kullanılır. Evinizdeki bilgisayarlar ile madencilik yapamazsınız. Yılda bir kuruştan daha az kazanırsınız. 2020 yılında 1 Bitcoin madenciliği yapmanın maliyeti yaklaşık (Donanım maliyeti – $1.900 Elektrik maliyeti (72 TeraWatt)- $6.400) olduğunu tahmin ediliyor.
Madencilik yapmanın iki temel yolu vardır: Bireysel (Solo ) madencilik ve madencilik havuzu. Kripto para madencilik faaliyetlerinin büyük bir çoğunluğu Bitcoin üretmek için bir araya gelen madencilerden oluşan madencilik havuzları (mining pool) tarafından gerçekleştiriliyor. Unutmayın: bulut madenciliği şirketlerinin% 99,9’u dolandırıcılıktır. Bu kadar çok bulut madenciliği dolandırıcılığının olmasının nedeni, dünyadaki herhangi birinin bir web sitesi kurmasının çok kolay olmasıdır. Ancak çoğu durumda madencilik tesisi veya donanımı yoktur. Sadece paranızı alan ve paranın bir kısmını sizden önce kayıt yaptıran birine ödeyen bir adam var. Sonunda parayla kaçar ve siz hiçbir şey kalmaz. Çünkü şirketler için insanların parasını alıp ödememek kolaydır. Bir şirket, herhangi bir donanıma sahip olduğuna dair herhangi bir kanıt olmadan bir bulut madenciliği şirketi olduğunu iddia edebilir.
1 Bitcoin madenciliği ne kadar sürer?
Madencilerin sayısına bakılmaksızın, Bitcoin madenciliği yapan yazılım, ağdaki herkesin bulmacayı çözmesi için her zaman 10 dakika sürecek şekilde tasarlanmıştır. Bunu, bulmacanın zorluğunu kaç kişinin çözmeye çalıştığına bağlı olarak ölçeklendirerek yapar.
Bitcoin ile ödeme almak neredeyse anında gerçekleşiyor öyleyse neden 6 onay beklemeniz gerekiyor?
İşlemleri içeren bloğu çözen ilk madenci, yeni çözülen bloğu ağa duyurur. Diğer tam düğümler bloğun geçerli olduğunu kabul ederse, yeni blok blok zincirine ekleniyor ve blok zincirine kaydedildikten sonra bekleme durumundan onaylanmış duruma geçiyor. Onay, ağda, aldığınız Bitcoinlerin başka kimseye gönderilmediğine ve mülkünüz olarak kabul edildiğine dair bir fikir birliği olduğu anlamına gelir. Her kullanıcı, bir işlemi hangi noktada onayladığını belirlemekte özgürdür ancak önemli miktarda para için en az 6 onay beklemeniz önerilir. Blok zincir bölünmeleri nadir olmakla birlikte, inandırıcı bir risktir. Ne kadar çok teyit geçilirse, işlem o kadar güvenli kabul edilir. Verilen yeni bloklar ortalama olarak her on dakikada bir üretilir; bekleme bir saatten fazla sürmemelidir.
Tüm Bitcoin Madenciliği Yapıldığında Ne Olacak?
Toplamda çıkarılabilecek yalnızca 21 milyon Bitcoin var. Bitcoin’in tamamı çıkarıldığında ne olacağı konusunda endişeler var. 30 Ocak 2021 itibariyle, yaklaşık 18.638 milyon Bitcoin var ve 2.362 milyon Bitcoin üretilmeyi bekliyor. Madenciliği teşvik etmek için artık madencilik ödülü mevcut olmayacak. Bu, 2140 civarında bir yerde gerçekleşecek.
Bir bitcoin sekiz ondalık basamağa bölünebilir (bir bitcoin’in 100 milyonda biri) ve bu en küçük birim Satoshi olarak adlandırılır. Ödül her 210.000 blokta yarıya indirilir. (Yaklaşık her 4 yılda bir) 11 Mayıs 2020’de üçüncü yarılanma gerçekleşti ve şu anda madencilere, çıkarılan her blok için 6,25 bitcoin (BTC) ödeniyor.
Yalnızca 2009’a bakıldığında, 32.489 blok çıkarıldı; Blok başına 50 Bitcoin ödül vardı. Satoshi Nakamoto ve arkadaşları 2009 yılında 1.624.500 Bitcoin kazandıkları sonucuna varılabilir.